Η ταινία του Ρομπέν Καμπιγιό είναι ένα μάθημα για την οριζόντια δημοκρατία, που παρουσιάζεται συνεχώς μέσα από τις πολλές κινητοποιήσεις για την ισότητα και την αξία της ίδιας της ζωής
«Είτε είμαστε νεκροί, είτε είμαστε ζωντανοί», ανακοινώνει με την ιδιαίτερη προφορά του και την αμίμητη συνάφειά του, ο Σων, ένας από τους κεντρικούς ήρωες του 120 ΧΤΥΠΟΙ ΤΟ ΛΕΠΤΟ, την ταινία του Ρομπέν Καμπιγιό, σε μία συζήτηση με τον αγαπημένο του, Νατάν. Ο τελευταίος του μιλάει για τη συνάντησή του με ένα αγόρι που στη συνέχεια μπήκε στο νοσοκομείο και ένα χρόνο μετά, δε γνωρίζει αν ζει ή αν πέθανε. Είναι ακριβώς η βιαιότητα αυτής της πιθανότητας που είναι το κύριο θέμα της ταινίας. Τα τελευταία λόγια του Σων θα είναι: «Δεν είμαι ακόμα νεκρός, τι θέλεις, βαρέθηκα.» Ζωντανός ακόμα, με μία θέληση να έρθει το τέλος, ο θάνατος. Και όχι κατά τύχη. Η ταινία διαδραματίζεται εκείνη την εποχή των 90s όπου η Act Up Paris, της οποίας οι ενέργειες περιγράφονται εκπληκτικά και προσεκτικά στην ταινία, πιέζει για να εφαρμοστούν επιτέλους οι θεραπείες που σχετίζονται με τους ασθενείς του ΕΙΤΖ. Το συναίσθημα της “σφαλιάρας” που προκαλείται στους θεατές της ταινίας είναι αυτό της ζωής εκείνων, όπως του Σων, του Τζερεμία, του μαθητή της ιστορίας και τόσων άλλων που θα μπορούσαν να σωθούν για λίγες ακόμα μέρες (ή μήνες), όπως ο τελευταίος νεκρός ενός πολέμου πριν από την ανακωχή.
Η ταινία, πέρα από την αναταραχή που πετυχαίνει, είναι και μία ταινία απίστευτα χρήσιμη. Θυμίζει αυτή την άγνωστη πραγματικότητα στις νέες γενιές, την απώλεια όλων αυτών των ζωών – στην οποία η γενιά μου, που μεγάλωσε σε άγνοια του κινδύνου, γνώρισε στα μέσα της δεκαετίας του ‘80. Όλοι πεθαίνουν, εντάξει, αλλά εκεί ήταν ζωές που κόπηκαν στην αρχή τους, και με έλλειψη φροντίδας, όχι μόνο με την έννοια της συμπόνοιας, αλλά με την έννοια της προσοχής, της φροντίδας των ασθενών, των οποίων οι ζωές δεν μετρούσαν για το κοινό – ομοφυλόφιλοι, πόρνες, φυλακισμένοι. Η ταινία δείχνει πως η Act Up δρούσε για να κάνει αυτούς τους ανθρώπους ορατούς, να ακουστούν, να είναι μετρήσιμοι και να κινητοποιήσουν τους υπεύθυνους. Και πως θα μπορούσαν άλλωστε να λειτουργήσουν διαφορετικά όταν πρόκειται για τις ζωές τους. Αυτή είναι η διάσταση της πολιτικής ριζοσπαστικότητας της ταινίας που τη διαφοροποιεί από τις κινηματογραφικές ταινίες του Χόλιγουντ, όπως το υπέροχο Philadelphia (του Jonathan Demme), που ήταν το πρώτο σοκ το 1993 ή, πιο πρόσφατα, το συμπαθητικό Dallas Buyers Club (του Jean-Marc Vallée, 2013).
Η αξία του 120 ΧΤΥΠΟΙ ΤΟ ΛΕΠΤΟ, που απαιτεί να συνεχίζουμε να μιλάμε για αυτό ακόμα και μετά την κυκλοφορία της ταινίας, είναι επομένως η εκπαίδευση ή η υπενθύμιση του τι γνωρίζουμε αλλά προτιμάμε να ξεχάσουμε. Αυτή η επιθυμία για εκπαίδευση είναι σταθερή, από τις δράσεις μέχρι τις σκηνές σεξ. Εκπαιδεύοντας το ακροατήριό του, η ταινία αξιώνει επίσης ένα από τα επιτεύγματα του ακτιβισμού αυτών των χρόνων, που συνοψίζεται στην επιγραφή «Η Γνώση είναι Όπλο», γραμμένο στο φορτηγό της Gay Pride. Οι ασθενείς και οι συγγενείς τους έχουν την αρμοδιότητα ως οι άμεσα ενδιαφερόμενοι – γεγονός που τους τοποθετεί όχι μόνο στην καρδιά των αγώνων αλλά και στην παραγωγή και μετάδοση της γνώσης. Επιστημονικό ζήτημα, όχι μόνο πολιτικό. Η ταινία μας παρουσιάζει πολυάριθμες σκηνές, στις οποίες εκφράζεται και αποδεικνύεται αυτή η εμπειρογνωμοσύνη που αποκτάται σε καθημερινή βάση από το ίδιο το θύμα. Το μάθημα της συμμετοχικής δημοκρατίας, το οποίο προϋποθέτει την υπονόμευση των ιεραρχιών μεταξύ «εμπειρογνωμόνων» και πολιτών. και η οποία επιβεβαιώνει την ανικανότητα της πνευματικής τάξης, να παράγει ένα διάλογο που να είναι ισάξιος με την πραγματική κατάσταση.
Η συνάφεια της ταινίας εμφανίζεται επίσης στο αναπόφευκτο, στιλιστικό και πολιτικό παράλληλο, με την προηγούμενη ταινία του Campillo, το υπέροχο Eastern Boys. Η δύναμη της ζωής που εκφράζεται μέσα από το χορό, τη χάουζ μουσική, τη σκηνή όπου η μπάντα των αγοριών εισβάλει στο διαμέρισμα του Δανιήλ. Είναι η ίδια ανατρεπτική ενέργεια, στην ευγενική αλλά αδυσώπητη κατάληψη, νωρίς το πρωί, ολόκληρης της συμμορίας της Act Up στην πόρτα του διαμερίσματος του Νατάν.
Γιατί η δύναμη του 120 ΧΤΥΠΟΙ ΤΟ ΛΕΠΤΟ είναι ο αποκλεισμός κάθε ηθικής. Ο Didier Lestrade (πρόεδρος της Act Up), φοβούμενος το χαρακτηρισμό της ως μία feelgood ταινία, υπενθύμισε στη Libération: «Δημιουργήσαμε αυτό το κίνημα μέσα στην κατακραυγή.». Ένα ακόμα ενδιαφέρον της ταινίας είναι πως παρουσιάζει την τελετουργία της κριτικής και της τρέχουσας επικαιρότητας, της «βίας» των ενεργειών της οργάνωσης που την κάνουν ένα μη νόμιμο παίχτη: δεν συζητάμε με αυτούς που δεν παίζουν το παιχνίδι. Αλλά στην πραγματικότητα, η μόνη πιθανότητα ενός τέτοιου αγώνα είναι να απορριφθεί το απαγορευμένο πλαίσιο συζήτησης τέτοιων θεμάτων όπου οι άλλοι βάζουν τους κανόνες. Θα μπορούσαμε να το συγκρίνουμε με την πολιτική ανυπακοή, που δημόσια και συλλογικά εκφράζει την άρνηση προς μια ανάξια πολιτική και επιστημονική επιλογή. Αλλά μπροστά σε αυτή τη συνθήκη, δεν πρόκειται πια για μία αγανάκτηση. Είναι αυτή η αγένεια που δημιουργεί και το θέμα της βίας (που στην Act Up, και στον ακτιβισμό που εμπνέει, δεν είναι προσωποποιημένη) που γίνεται μόνο κεντρικά.
Η ταινία δείχνει ανελέητα ότι η κατηγορία της βίας έρχεται να δείξει τους πραγματικούς υπεύθυνους και δράστες που δεν θέλουν ούτε να αναγνωρίσουν ούτε να αποδεχτούν τις ευθύνες τους. Εκείνοι που κλαίνε κατά τη διάρκεια της ταινίας (και εγώ μέσα σε αυτούς), δεν συνειδητοποιούν πάντα ότι σήμερα, εποχή ποινικοποίησης των διαμαρτυριών, οι δράσεις της Act Up θα έπρεπε να καταργηθούν και να απαξιωθούν.
Το μάθημα που δίνει το 120 ΧΤΥΠΟΙ ΤΟ ΛΕΠΤΟ βρίσκεται επίσης στην ισχυρή, συγκινητική και ρεαλιστική παρουσίαση των πολιτικών συζητήσεων, ποτέ εύκολες, πάντα ισότιμες και με σεβασμό προς τους διαφορετικούς τρόπους ύπαρξης του καθενός. Ένα μάθημα οριζόντιας δημοκρατίας, που επανεμφανίστηκε σε τόσες κινητοποιήσεις που απαιτούν ίση αξία για τις ζωές και τα δικαιώματα όλων. Ποιος τολμάει να θεωρήσει τη ζωή ως μία αμελητέα ποσότητα; Ο Πρόεδρος Macron μιλώντας φυσικά για σκάφη που θα μεταφέρουν “Κομοριανούς”, την καθημερινή μας αδιαφορία προς τους άγνωστους νεκρούς από την ανατολή και τη δύση. Είναι αυτό το θέμα που κάνει το 120 ΧΤΥΠΟΙ ΤΟ ΛΕΠΤΟ πηγή πολιτικής και δημοκρατικής ανανέωσης, και η ακρίβεια του συνθήματος, τόσο ενοχλητικό για ορισμένους ακτιβιστές της ταινίας: «Θέλω να ζήσεις».
http://www.liberation.fr/debats/2017/09/07/ce-que-120-bpm-dit-de-nos-democraties_1594794
